Wat zijn RASopathieën?

Alle syndromen die genoemd worden op deze website vallen onder de zogenaamde RASopathieën. De verschillende Noonan syndromen, Costello syndroom en CFC syndroom behoren tot deze groep. Onderstaande video (Nederlandstalig) legt begrijpelijk uit wat RASopathieën zijn.

Hoe werken cellen?

Om de RASopathieën, de grootste groep van genetische condities die invloed heeft op leren en ontwikkelen, te begrijpen, zullen we eerst moeten begrijpen hoe de cellen in ons lichaam communiceren en met elkaar praten. We ontstaan allemaal uit 1 enkele cel. Die ene cel vermenigvuldigt zich miljoenen keren en maakt triljoenen cellen om zo een mens te maken. Om van triljoenen cellen een lever, longen, een hart, de hersenen enzovoort te maken, is communicatie tussen de cellen nodig. Het verbaast je misschien om te horen dat cellen inderdaad met elkaar praten om er zeker van te zijn dat ze het juiste gedrag vertonen.

Dit ingewikkelde proces werkt als volgt: 1 cel stuurt een signaal, zoals een eiwitmolecuul, dat specifieke informatie overdraagt naar andere cellen. Deze cellen hebben ontvangers op zich en kunnen beslissen om de signalen en de informatie die ze bij zich dragen te accepteren. Als het geaccepteerd wordt, gaat de informatie de cel binnen en wordt deze doorgegeven van het ene eiwit aan het volgende eiwit, zoals bij een estafette een stokje wordt doorgegeven van de ene loper aan de volgende loper. Als de informatie is aangekomen bij het laatste eiwit van de estafette wordt er een reactie opgeroepen. Die reactie kan voor de cel een opdracht zijn om zich te kopiëren en te vermenigvuldigen, groter te worden, de functie te veranderen of om te sterven.

(Mis)communicatie tussen cellen in de RAS pathway

Reacties van cellen kunnen heel verschillend zijn. Daarom is het heel belangrijk dat cellen met de juiste hoeveelheid, op het juiste moment en op de juiste plaats met elkaar communiceren. Met andere woorden, celcommunicatie moet goed gecontroleerd zijn in ons lichaam, voor baby’s om zich normaal te ontwikkelen en voor ons lichaam om naar behoren te functioneren, zoals tijdens de genezing van een wond, de ontwikkeling van het hart, groeien en leren. Maar als 1 van de eiwitten, die signalen zenden en ontvangen, niet goed werkt en niet op de juiste manier communiceert, zal de cel niet reageren zoals het moet. Deze miscommunicatie kan ernstige problemen veroorzaken. Vooral omdat communicatie tussen cellen erg belangrijk is voor de normale ontwikkeling van ons lichaam.

Een groep eiwitten die routinematig signalen verstuurt en met elkaar communiceert, heet een Pathway. Een belangrijke signaalpathway die betrokken is bij hoe cellen met elkaar communiceren, wordt de RAS pathway genoemd. Een RASopathie is een genetische conditie die is veroorzaakt door veranderingen in genen die coderen voor eiwitten in de RAS pathway. Genen zijn de specifieke instructies, zoals een blauwdruk, om eiwitten te maken die een specifieke taak verrichten in cellen. Neurofibromatose-, Noonan-, Cardio Facio Cutaan- en Costello syndroom zijn slechts enkele van de RASopathieën. Allemaal worden ze veroorzaakt door een probleem in de RAS pathway.

Het hebben van een RASopathie betekent dat er een probleem is met 1 van de stappen in de pathway. Bijvoorbeeld 1 stap kan worden geactiveerd zonder een beginsignaal. Dit is alsof het RAS estafetteteam begint te rennen in je cellen, zonder een startschot. Zo gebeurt het dat een cel reageert op een signaal dat er nooit is geweest. Dit leidt tot ernstige miscommunicatie tussen cellen en heeft grote gevolgen. Het kan er bijvoorbeeld toe leiden dat de cel zich gaat vermenigvuldigen terwijl de cel eigenlijk zou moeten sterven.

Genetische condities in de RAS pathway

BRAF, RAF1, PTPN11, SOS1 en CBL zijn een aantal van de bekende genen die een RASopathie kunnen veroorzaken. RASopathieën kunnen worden geërfd van een ouder die de aandoening heeft of het kan voor het eerst ontstaan in een kind, zonder voorgeschiedenis in de familie. Als een persoon een RASopathie heeft is er 50% kans een kind te krijgen met dezelfde aandoening. Terwijl elk syndroom zijn eigen unieke kenmerken heeft, kunnen alle RASopathieën de hersenen, het hart, de huid, spieren en ogen beïnvloeden op een vergelijkbare wijze. Individuen kunnen een vertraging hebben in hun ontwikkeling, groeiproblemen, vergelijkbare gezichtskenmerken, voedingsproblemen, botproblemen en in sommige gevallen kanker. Maar niet iedereen met een RASopathie heeft dezelfde problemen. Zelfs binnen 1 familie met dezelfde genverandering kunnen personen verschillend zijn aangedaan. Onderzoekers proberen te begrijpen waarom dit gebeurt en zoeken naar andere genetische oorzaken van RASopathieën.

Onderzoek naar RASopathieën

Omdat afwijkingen in de RAS communicatie-pathway ook van belang zijn voor hoe enkele soorten kanker ontstaan in de algemene bevolking, proberen onderzoekers een medicijn te ontwikkelen dat mogelijk de miscommunicatie in cellen, die niet goed functioneren, kan repareren. Dit kan misschien ook mensen met een RASopathie helpen in de toekomst. Het kan ook zo zijn dat RASopathie-onderzoek mensen met kanker kan helpen.

Het Amerikaanse RASopathienet werkt hard om onderzoek naar deze genetische aandoeningen te bevorderen. Door families, artsen, onderzoekers en de industrie samen te brengen willen ze samenwerking bevorderen, die kan leiden tot betere behandeling en genezing voor de RASopathieën.

Meer informatie

Website van de Amerikaanse RASopathie vereniging (Engelstalig)